nzenga: Wa buaka makolo ni nguadi !

« Wa buaka makolo ni nguadi » ( Ladi / Sundi facile)

Kiena kingana kia ba mbuta. Mu ntangu yi ndjedi mu nzo mikanda ya ntete kuna KINKALA, taata Bouende wedi tu longesa ka. Lumbu kimosi, ni bu ka tu telele kimpa eki :

« Kuna sangi dia muntota kuedi ba nuni na bibulu bia mpila na mpila. Lumbu kimosi, ya Nguadi, ntsatu ya mu zangatasa, ni ka yenda muna ndeko sese mu kue dinga bia kuba ha fuundu (bia dia). Bu ka pulumukini, mueni bah diedi na kiazi kia ngazi za buaka, za toma fuomba.

Bu ka yeela mu tuula kuna ntsongi bah, kedia lenda ko. Pulumuka ha zulu pulumuka, na kani leenda. Ni mu bungu dio ka yele teela Ma Nkusu, ngatu bo, yandi zebi tomo pulumuka – kuendaka mala, ka tudi hana he kiazi kia ngazi za buaka. Ma Nkusu ni bu ka sa bonga nkutu mu lubanzi, ba boole ni bu ba pulumukini na puku-puku teee kuna kisanga.

Ya Nguadi bu ka songele bah, ni bu ka potalala kuandi hana taku dia bah, mu keela ti ma Nkusu ka mu tubila mbutu za mbuaki (Ngazi). Ma Nkusu bu ka mueni bo, « didi nzulu bo siidi » !, ni bu ka fuantamana kiazi, ni bu ka dia, ni bu ka dia, ni bu ka dia. Ya Nguadi ka keela, ka keela, ka keela eh ! Na kani kima. Bu ka pulumukini, mweni ti Ma Nkusu (kiaku) na ngazi zandi kedi ku ki dita (kedi dia). Ya Nguadi bunsana bu mu bakidi ni bu ka teele ti : « Ha mpuanani, mbanzulu za ndjambu za ku mpfinkidi ku bula buaku, ngatu bo tua kabana bio bi bahuka, ka nge bu mweni bia dia, kindiku ka kisidi a kwoko ? Ambe kia baka muntu kia vukila muuntu mpuanani ! nge bionso bieka ni kifuundu kiaku kua weka banzila ? Ku ntubila ngazi, bu kooka , mbo tua yidika bi kunku, mbo ta kabana !

Ma Nkusu buuna bu ka fuantamane kiazi kia ngazi, ni bu ka didi kimpfiku ; ni bu kadia, ni bu ka dia , ni bu ka dia. Bumbabu bua Nkusu ni bu bua fuemese ya Nguadi. Ya Nguadi ni ka vutululu mu zonzela ti : « Eka nge dio nkia wa ? Mpuanaku ku songele mbuka ya bakila bi dia weka kihulu kiaku ? Ma Nkusu bu ka widi bo ti maama ! ho nkatika bendo, nkesi mpe zi mu bakidi ni bu ka mu vutudidi ti : « Ku zebi ako ti kisadi ni kidie ? Ni mikakala mia ngazi ka mu windidi. Ho nkati bendo, Ya Nguadi, makolo ma mu bueki, mu bungu dia mafuta ma ngazi ma mu namatana.

Nguadi bu ka mueni ti mitanga miandi mi sobele langi, tomono vutu fuema. Ni bu ka zunguluka mu kiyingu-yingu, ni bu ka zunguluka, ni bu ka zunguluka. Kiyi na lumungi bi mu bakidi ho nkati bendo totele mikakala mia nkandi, ni bu ka zukumuna mio kuna zulu bah kua menzamane ma Nkusu. Ho nkati bendo, kikoto kia nkusu ni bu kia fumbama. Ma Nkusu ni ka kulumukini ku na zulu bah. Ba boole ngua-nguaku yi buidi, zeka ni ntsindu, mpaka zi tulumukini, mpfunda ku muangana, ntsala ku pulumuka hedi ditukila ntsindu. Ko ntsia mpfunda ko, Dintumbu wedi yooka kuandi, ni bu ka kangamane mu ku bahambula. Ka, Ma Nkusu timina dia mu yooka kua, ni bu ka mu windidi kikoto. Ho nkati bendo, Dintumbu luketo lu mu fiotokene, tabukidi ngambu ! Ya Nguadi na Ma Nkusu, mpaka ni bu za pfuka ; mpasi-mpasi ! Nani ku ba kakula hein !

Ya Ntsongi wedi yimbilaka mkunga’andi hana zulu lundala, bu ka mueni ntsindu yedi yatuka hana taku dia bah, ni bu ka kulumukini mu kuizi ku ba kakula ; bungu ti « ha nwana boole, wa ba tatu ni kikakudi ». Ma Nkusu ni bu ka mu kanikini ti : « Ni nge kua yeelele mu finka hawuha, mbo tomo zaaba ! Mbo lambalala kiana eti Dintumbu di fiotokene luketo ». Ya Ntsongi bu ka mueni bo teele ti : « katuka mbadi, nkia na nimbuka kuani », ni nitu’andi ka bendele, vutulu pulumuka kuandi hana zulu lundala. Ni bu ka bulana, ni bu ka kwaya ; Kuaya kua yooka kua, kikoto ni bu kiedi kue lalumuki kua mu bungu dia lukuayi !